Dowiedziałeś się o długu spadkodawcy, a nie złożyłeś oświadczenia o odrzuceniu spadku w termnie? Jest szansa, że uchronisz się od spłaty zadłużenia

Zgodnie z art. 1019 § 2 k.c. Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. Niewątpliwie główną cechą błędu, stanowiącego podstawę uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych nie złożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, jest jego istotność. W postanowieniu z dnia 29 listopada 2012 r., II CSK 171/12, opubl. baza prawna LEX nr 1294475 Sąd Najwyższy stwierdził, że na gruncie art. 84 k.c. nie ma przeszkód do uznania za błąd prawnie doniosły nie tylko błędu co do faktów, ale i błędu co do prawa – jeżeli oczywiście dotyczy on treści czynności prawnej i jest istotny. Brak jakichkolwiek racji przemawiających za tym, aby w tym zakresie nie stosować w pełni art. 84 k.c., nie czyniącego rozróżnienia na błąd co do prawa i co do faktów, i w konsekwencji dopuszczającego w razie spełnienia się przewidzianych w nim przesłanek powołanie się na te oba rodzaje błędu. Ponadto w dalszej kolejności w tym samym orzeczeniu SN zauważył, że skutki przyjęcia spadku nie zamykają się wyłącznie w sferze prawnej spadkobiercy, lecz oddziałują silnie na stosunki prawne wielu innych osób. Wzgląd na to przemawia za uzależnieniem prawnej doniosłości błędu w zakresie zastosowania art. 1019 k.c. nie tylko od tego, aby dotyczył on treści przyjęcia spadku i był istotny, ale i od tego, aby nie stanowił następstwa nie dołożenia należytej staranności przez spadkobiercę. Dalej wskazuje się, że błąd co do treści czynności prawnej może więc być błędem co do tytułu powołania do dziedziczenia, osoby spadkodawcy, przedmiotu spadku.

Uchylenie się od skutków prawnych braku oświadczenia powinno nastąpić w terminie określonym w art. 88 § 2 k.c., tj. w ciągu roku od wykrycia błędu lub ustania stanu obawy przy groźbie. Jak wskazuje się w orzecznictwie (post. SN z 4.4.2014 r. (II CSK 410/13, Legalis) – o zachowaniu terminu określonego w art. 88 § 2 w zw. z art. 1019 § 1 pkt 2 KC powinno rozstrzygać wyłącznie wniesienie przed jego upływem do sądu wniosku zawierającego żądanie odebrania takiego oświadczenia. Termin będzie więc zachowany, choćby samo odebranie nowego oświadczenia nastąpiło już po upływie terminu z art. 88 § 2 KC, bez względu na to, czy miało to miejsce na pierwszym wyznaczonym jawnym posiedzeniu, czy na którymś z kolejnych posiedzeń (choć podkreślono, że „prawidłowo postępujący sąd powinien odebrać oświadczenie na pierwszym wyznaczonym posiedzeniu”). W wyroku tym wskazano trafnie, że wynika to z faktu, że moment odebrania oświadczenia zależy jedynie od sądu (tak też Księżak, Prawo spadkowe, 2017, Nb 489; w odmiennym kierunku uchw. SN z 15.3.2018 r., III CZP 110/17, Legalis oraz post. SN z 12.4.2018 r., II CSK 485/17, Legalis).

Uchylenie się od skutków prawnych braku oświadczenia spadkobierca składa zawsze przed sądem (art. 1019 § 1 pkt 1 k.c. w zw. z art. 628 k.p.c.), jednocześnie oświadczając czy i jak spadek przyjmuje i w jaki sposób, czy też go odrzuca (art. 1019 § 2 pkt 2 k.c.). Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd (art. 1019 § 3 k.c. w zw. z art. 690 k.p.c.), dopiero z chwilą zatwierdzenia staje się bowiem skuteczne. Jak zauważył Sąd Najwyższy w ww. postanowieniu z dnia 29 listopada 2012 r., nikomu nie można narzucić nabycia praw i obowiązków cywilnoprawnych wbrew jego woli, co przewidział ustawodawca ustanawiając instytucję odrzucenia spadku, a także uchylenia się od skutków prawnych złożenia lub niezłożenia oświadczenia woli w tym przedmiocie. W świetle powyższego, jeśli nie składając oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie działałeś pod wpływem błędu istotnego, dotyczącego treści czynności prawnej – błędu co do tytułu powołania do dziedziczenia, osoby spadkodawcy bądź przedmiotu spadku, HP Kancelaria pomoże Ci skutecznie uchylić się od jego skutków.